SÖZLEŞMELİ PERSONELİMİZLE İSTİŞARE TOPLANTIMIZI GERÇEKLEŞTİRDİK

Eğitim-Bir-Sen Kütahya 1 Nolu Şube olarak ilimizde görev yapan sözleşmeli memurlarımızla kadroya geçiş sürecinde istişare toplantısı gerçekleştirdik.

Memur ve Sözleşmeli Personel arasındaki özlük hakları ve kadro ile gelen avantajlar hususunda arkadaşlarımızı mevcut mevzuata göre bilgilendirdik.

Sürecin tüm çalışanlarımız için hayırlı olmasını dileriz.

Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Personel Arasındaki Farklar

657 sayılı Kanun’da 4a ve 4b farkı

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu tek bir istihdam biçimi öngörmek yerine, istihdam şekillerini farklılaştırmayı tercih etmiştir. Böylece uzun yıllar boyunca dört farklı ve 2018’den bu yana da üç farklı istihdam biçimi mevcuttur.

2018’de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/C fıkrasında yer alan “geçici personel” mülga edilmiş olup artık 4’üncü maddede öngörülen 3 tür istihdam biçimi vardır:

• 4/a maddesinde memurlar
• 4/b maddesinde sözleşmeli personel
• 4/d maddesinde işçiler

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinde sayılan istihdam biçimleriyle, tevafuk eseri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesi birbirine sıkça karıştırılır. 

• Kadrolu Memur ne demek?
  İlk olarak, kadrolu memur kavramına göz atalım. Aslında mevzuatımızda “kadrolu memur” diye bir tanımlama olmamakla birlikte, bu kullanım bir galat-ı meşhur halinde gelmiştir.
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/a maddesinde kadrolu memur yerine “memur” kavramı kullanılmıştır. Bu maddeye göre memur şöyle tanımlanmıştır:
• “Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilen kimsedir”.
• Sözleşmeli Memur ne demek?

Garip bir şekilde “sözleşmeli memur” kavramı da sık kullanılan ve fakat yanlış bir tanımlamadır. Bunun doğrusu da “sözleşmeli personel”dir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/b maddesinde sözleşmeli personel şu şekilde tanımlanmıştır:

“Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir”.

• Kadrolu ve Sözleşmeli Farkı
• Kadrolu memur sürekli istihdam edilirken, sözleşmeli personelin yıllık istihdam edilmesi ve gerekirse sözleşmesinin uzatılması esastır.
• Kadrolu memur çalıştırmak için genel şartlar yeterliyken, sözleşmeli personel çalıştırmak için zaruri ve istisnai hallere özel bir meslek bilgisine ihtiyaç duyulması gerekir.
• İlk bakışta iki istihdam biçimi arasındaki temel farkın; bunların istihdam sebebi ve süresi ile ilgili olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi, kadrolu memur ile sözleşmeli personel arasındaki farkları özel başlıklarda inceleyelim.
• 1- Sözleşmeli Personelin ve Kadrolu Memurun İşe Alınması
• Bilindiği üzere, istisnai memuriyetler haricinde, devlet memuru olmak için Kamu Personeli Seçme Sınavına (KPSS) girilir.
• Kurumlar için sözleşmeli personel alım yollarından birisi de KPSS’dir. KPSS haricinde, kurumlar yazılı ve sözlü sınavı yapmadan da KPSS B grubu puanına göre sözleşmeli personel istihdam edebilir. Son olarak kurumlar belirli kadrolarda geçerli olmak üzere, alınacak kişi sayısının 10 katına kadar aday arasından bizzat yazılı ya da sözlü veya hem yazılı hem sözlü sınav yaparak sözleşmeli personel istihdam edebilir.
• 2- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Memurun İş Güvencesi
• Teknik olarak baktığımızda, sözleşmeli personelin sözleşmesinin her yıl yenilenmesinin gerekmesi, bu çalışanlar için sıkıntı meydana getirebilecek bir husus olarak değerlendirilebilir.
• Ancak sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshi ya da yenilenmemesi idari yargı denetimine tabidir ve mahkeme kararlarından da görüleceği üzere; idarenin somut gerekçelere dayanmadan sözleşmeli personeli işten çıkarması ya da onunla sözleşme yenilememesi mümkün olmaz. Olursa, bu durum idari yargıdan dönecektir.
• Bir kararında Danıştay şöyle demektedir:
• “…Davacının, soruşturma sonucu tespit edilen ve fesih işlemine dayanak alınan fiillerinin, gerek davalı idare ile imzaladığı hizmet sözleşmesinde, gerekse Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’da sözleşmeye aykırı bir durum olarak yer almadığı ve sözleşme feshi sebebi olarak gösterilmediği anlaşıldığından, hizmet sözleşmesinin 8-a maddesine dayanılarak tesis edilen, sözleşmenin feshine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık, bu işlemin iptali istemiyle açılan davayı reddeden İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamıştır…” (12. Daire, 2018/2718 K.).
• Devlet memurlarının da memuriyetten çıkarılmaları durumunda idari yargıda hak aradıkları düşünüldüğünde, iş güvencesi bakımından memurlar ile sözleşmeli personel arasında bir fark olmadığını söyleyebiliriz.
• 3- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Personelin Sosyal Güvencesi
• Kadrolu memurlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/c maddesinde belirtilen ve eskiden “emekli sandığı” olarak adlandırılan sosyal güvenceye sahiptir.
• Sözleşmeli personel ise 5510 sayılı Kanun’un 4/a maddesinde yer alan ve eskiden “SSK” olarak adlandırılan sosyal güvenceye sahiptir.
• Bunun anlamı; her iki çalışan türünün maaşının farklı kesintilere tabi tutulacağıdır ki; örneğin bir sözleşmeli öğretmenin ek ders ücretinden SGK primi kesilirken, kadrolu öğretmenin ek ders ücretinden kesilmeyecektir. Böylece kadrolu öğretmenin ek ders saat ücreti, sözleşmeli öğretmenin ek ders saat ücretinden daha çok olacaktır.

• 4- Sözleşmeli Personel ve Kadrolu Memur Maaşından Vergi Kesintisi
• Sözleşmeli personel 5510 sayılı Kanun’un 4/c maddesi kapsamınsa ve SSK’lı olarak sosyal güvenceden yararlandığı için, bunlara ödenen her türlü ücret, vergi kanunlarında özel bir istisna yoksa, vergi kesintisine tabidir.
• Kadrolu memurlarda ise birçok kalem, tazminatlar gibi, gelir vergisine tabi değildir. Bu farklılığın en bariz sonucu, sözleşmeli personelin vergi matrahının hızlıca şişmesi ve böylece bu kimsenin sonraki vergi dilimine daha hızlı girmesidir. Bunun sonucunda ise vergiden kaynaklı ücret kayıpları sözleşmeli personelde daha çok olur.
• 5- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Memurun Rapor Kesintisi
• Bir çalışan elbette rahatsızlanabilir ya da öze durumu nedeniyle sağlık raporu alması gerekebilir. Devlet memurları için bu durumda hemen bir kesinti söz konusu olmaz.
• Tek hekim raporlarında ve heyet raporlarında özel durumlar ve her halde son derece küçük mali kesintiler söz konusudur: 
• Ancak sözleşmeli personel, hemen yukarıda ifade ettiğim üzere, SSK’lı olduğu için farklı kurallara tabidir. Buradaki genel kuralı ise şurada bulabilirsiniz: Burada çok kısaca bu bilgiyi verebilirim ki; sözleşmeli personel sağlık raporu aldığında maaşı kesilir ve fakat bu günler için belirli oradan bir rapor parası çalışana ödenir. Yine de çok özel durumlar hariç; sözleşmeli personelin aldığı raporların ilk iki günü için rapor parası da ödenmediğini hatırlatmak isterim.
• Bir sözleşmeli personel örneğin 5 günlük sağlık raporu alsa; bu beş gün için maaşı kesileceği gibi, rapor parasını da ancak üç gün karşılığında alabilecektir.
• 6- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Memurun Alabileceği Azami Rapor Sayısı
• Devlet memurlarının alabileceği rapor gün sayısı; raporun türüne göre değişir ve şu yazıda da görebileceğiniz üzere, örneğin takvim yılı içinde tek hekim rapor gün sayısı 40’ı aşamaz; aşarsa rapor izne çevrilmez.
• Sözleşmeli personelde böyle bir sınırlama yoktur. Aslında Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’ın 10’uncu maddesinde bir zamanlar 30 gün sınırı vardı; fakat bu sınırlama uzun süren bir dava sonucunda Danıştay tarafından 2015 yılında kesin olarak iptal edilmiştir.
• 7- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Personelin Doğum İzinde Maaş Kesintisi
• Devlet memurlarının doğum izninden kasıt; doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere 16 haftalık ücretli izindir ki; bu dönemde memurun maaşında kesinti olmaz.
• Ancak bu 16 haftalık izin aslında sağlık raporuna dayandığı ve raporlu olunan bir dönem olduğu için, yukarıda izah ettiğim üzere, sözleşmeli personelin maaşı kesilecek ve bu kimse artık rapor parası alabilecektir
• 8- Kadrolu Memur ile Sözleşmeli Personel için Yabancı Dil Tazminatı
• Yabancı dil tazminatının yasal dayanağı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 2’nci maddesidir. Bu maddede yabancı dil tazminatı alabilecekler tek tek sayılmış olup bunlar arasında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer alan memurlar yer alırken sözleşmeli personel ne yazık ki yer almaz.
• Bu nedenle; kadrolu memur yabancı dil tazminatı alabilirken, sözleşmeli personel yabancı dil tazminatı alamaz.
• 9- Kadrolu Memur ve Sözleşmeli Memur Arasındaki Maaş Farkı
• Kadrolu memurun maaşı çeşitli ücret ve tazminat ödemelerinden oluşur ve memurun kıdeminden eğitim öğretim durumuna ve yaptığı göreve özel tazminatlara kadar birçok kalem maaşı etkiler.
• Sözleşmeli personelde ise kadrolu memurlardaki gibi bir maaş sistemi yoktur. Bunun yerinde sözleşme ücretinin, ek ödemenin ve birkaç kalemin daha olduğu bir ücret sistemi söz konusudur.
• 10- Kadrolu Memurlar ve Sözleşmeli Personelde Görevde Yükselme
• Devlet memurları, şartları sağladıkları müddetçe, elbette görevde yükselme ve unvan değişiklikleri sınavlarına girebilirler.
• Sözleşmeli personelde ise böyle bir imkân yoktur. Sözleşmeli personel, kurumlarının açtığı görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavlarına giremez.
• 11- Kadrolu Memurlarda ve Sözleşmeli Personelde Yıllık İzin
• Kadrolu memurların yıllık izni 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 102’nci maddesinde düzenlenmiş olup buna göre memurlar ilk yılında yıllık izin hak etmezken; 1 ila 10 yıl arasında 20 gün ve 10 yıldan sonra 30 gün yıllık izin hakkına sahiptir.
• Sözleşmeli personelin yıllık izin hakkı ise Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’ın 9’uncu maddesinde belirlenmiş olup sözleşmeli personelin yıllık izin hakkı da aynı şekilde ve aynı şartlarda 20 ve 30 gündür.
• Önceden iki istihdam biçimi arasındaki fark olarak; memurlar iki yılın iznini kullanabiliyorken, sözleşmeli personel yalnızca cari yılın iznini kullanabiliyordu ve önceki yıldan kalan yıllık izinleri yanıyordu.
• 2021’de ilgili maddede yapılan değişiklikle; sözleşmeli personelin de kullanmadığı izinlerini müteakip yılda kullanması ve 2 yıldan önceki izinlerin kullanılamaması şeklinde bir düzenleme yapıldı, böylece kadrolu memurlar ile sözleşmeli personel arasındaki bu fark ortadan kalktı.
• 12- Kadrolu Memur ve Sözleşmeli Personelin Ücretsiz İzin Hakları
• Memurların toplamda 6 farklı ücretsiz izin hakkı bulunur.
• Sözleşmeli personelin ise doğum, evlat edinme, eşinin yurt dışında sürekli göreve atanması veya en az altı ay süreyle yurt dışında geçici olarak görevlendirilmesi ve askerlik şeklinde 4 farklı ücretsiz izin hakkı bulunur.
• 13- Sözleşmeli Personel ile Kadrolu Memurun Kurumlar Arası Nakli
• Devlet memurlarının kurumlar arası nakli mümkün iken; sözleşmeli personel kurumlar arası nakil olamaz. Bir başka deyişle; kişi hangi kamu kurumunda sözleşmeli memur olmuşsa, o kurumda çalışmaya mecburdur ve başka bir kuruma geçemez.
• 14- Sözleşmeli Personel ile Kadrolu Memurun Disiplin İşlemleri
• Devlet memurları için disiplin hükümleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 124 ila 135’inci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu disiplin cezaları ve cezalara neden olan fiillerden, zamanaşımı sürelerine; soruşturma usullerinden kurullara kadar neredeyse her detay bu maddelerde düzenlenmiştir.
• Garip bir şekilde; sözleşmeli personel için bu şekilde bir disiplin sistematiği bulunmaz. Bu ilk bakışta iyi gibi görünse de bir disiplin hukukunun belirlenmesi aslında sözleşmeli personelin lehine olurdu. Böylece idarenin hangi durumda hangi adımları atabileceği somut şekilde baştan belli hale gelirdi.
• Şu anda sözleşmeli personel için genel anlamda tek düzenleme; Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’ın Ek 6’ncı maddesinde yer alan temel düzenlemelerdir. Ancak bu düzenlemeler; sözleşmenin hangi hallerde kurumu tarafından tek taraflı feshedilebileceğine ya da sözleşmenin personelin nasıl önceden haber vererek işi bırakabileceğine yönelik olup haricen usul ve esaslara ilişkin bir düzenleme mevcut değildir.
• Bazı kurumlar kendi bünyelerindeki sözleşmeli personel için özel düzenlemeler yaparak sözleşmeli personel disiplin mevzuatları oluştursa da bunun yetersiz ve çoğu zaman yasal dayanaktan yoksun olduğunu söylemek yanlış olmaz.
• 15- Sözleşmeli Memur ile Kadrolu Memurun Asker Öğretmenlik Hakkı
• Hem kadrolu öğretmenler hem de sözleşmeli öğretmenler, asker öğretmen olarak askerlik yapma hakkına sahiptir.
• Sözleşmeli Personel Kadroya Geçerse Ne Olur?
• Teknik olarak aralarında özellikle iş güvencesi bakımından çok büyük fark yokmuş gibi görünse de; sözleşmeli memur kadroya geçerse, daha derli toplu ve belirli bir mevzuatın şemsiyesi altına girecek, haliyle daha çok haktan da yararlanabilecektir.
• Sözleşmeli Memur İle Kadrolu Memur Arasındaki Fark Tablosu
• Sözleşmeli personel ile kadrolu memur arasındaki farkları ve benzerlikleri toplu ve özet olarak aşağıdaki tabloda da görebilirsiniz:

Kadroya Geçişte durumumuzu etkileyen göreve başlama tarihleri.

• 1-08/09/1999
  2-08/09/1999-01/10/2008
  3-01/10/2008 SONRASI ŞEKLİNDE ÜÇ GRUPTAN OLUŞMAKTADIR.
• SÖZLEŞMELİ ÇALIŞANIMIZ KADROYA GEÇERSE 9000 GÜNDEN EMEKLİ OLUR.
• 9000 GÜN YAKLAŞIK OLARAK 25 YIL KARŞILIK GELMEKTEDİR.
• YENİ KADROYA GEÇENLER İÇİN 01/10/2008 TARİHİNDEN SONRASI OLDUĞU İÇİN PRİM ESASLI KAZANCA BAĞLI OLARAK EMEKLİ MAAŞI VE EMEKLİ İKRAMİYESİ BELİRLENECEK
• DİKKAT!
• TERCİHİNİ KADROYA GEÇMEKTEN YANA KULLANAN BİR SÖZLEŞMELİ 1260 GÜN İÇİNDE EMEKLİ OLURSA YİNE SSK DAN EMEKLİLİK HAKKINI KORUMUŞ OLUR.
• 1260 GÜNDEN SONRA SGK HÜKÜMLERİ (EMEKLİLİK YAŞI, EMEKLİ MAAŞ VE İKRAMİYESİ) GEÇERLİ OLUR.
•